Bruno Jasieński - O kiepskim czytelniku historia

Pierre Auguste Renoir, Claude Monet czytający gazetę, 1872, 46 × 60 cm

Nikt mi chyba nie powie wręcz, żem świętokradca,

ani mnie nie oczernią ludzie źli i czarni,

jeśli powiem, że każdy przyzwoity radca,

zamiast kupić gazetę – czyta ją w kawiarni,

Wszystkim tym radcom ode mnie, ich wnuka,

z bajki – nauka.

Żył niedawno we Lwowie pewien starszy hofrat,

który siadywał w „Romie” w cieniu twardych sof rad

i krytykując rządy albo ganiąc strejki,

jak prystało na radcę, mowcę i ciekawcę,

chcąc przeczytać gazetkę,

czekał swej kolejki

przy czarnej kawce.

A choć często się skarżył, że mu krzyże słabną

i z domu nie wychodził nigdy w słotną aurę,

posiadał młodą żonę,

piękną i powabną

panią Laurę,

która (że był zazdrosny i próbował strzec ją)

zdradzała go niekiedy z taktem i dyskrecją –

(fakt zarazem – jeśli chodzi o mężatki –

częsty i rzadki).

Mąż zaś za to co lata, choć był z kasą nagus,

wysyłał ją do Krynic, Karlsbadów i Raguz.

Raz właśnie, gdy jej w drodze zdarzył się ten kłopot,

wracała z Zopot.

Że zaś mąż jako radca przy kolei siedział,

zajmowała cały przedział.

Że jednak miała serce miękkie, jak prababki,

nie mogła w nim odmówić kawałka kanapki,

gdy ją o to poprosił piękny ułan,

wielki donżuan,

kondotier,

co chętnie lubił spijać sok z cudzych kopotier.

Ułan, chcąc złamać lody i położyć kres ans,

ku wdziękom pani Laury zrobił rekonesans,

na dobitek zaś złego niedyskretny gaz

wziął i zgasł...

Dość, że nim zdołali się spostrzec w sytuacji,

pociąg był już we Lwowie i stawał na stacji.
Ledwo zakryć zdążyli braki swych tualet,

bo wierny mąż (co łatwo było z oznak orzec)

po swoją damę,

jak walet,

przyszedł na dworzec.

I nie troszcząc się wcale o swych pojęć ciasność,

zabrał do domu swą własność

tak szybko,

że gdy zaszedł niespodziany kres ów

nocy, co mogła skończyć się znacznie bogaciej,

a okazała się chwilką,

spostrzegli, że nie znają nawet swych adresów

i wiedzą tylko,

że jej na imię Laura, a zaś jemu Maciej.

Mija dzień. Pani blednie, bo ułan-wirtuoz

zranił serce jej strzałą, jak żądłami stu os,

i po nocach ją trapią i nie dają spać jej

wspomnienia chwil rozkosznych i uroczy Maciej.

„Gdyby chociaż raz jeden móc go ujrzeć z bliska...”

jak w tym kończącym się śpiewie – –
cóż począć,

gdy nawet nie wie

nazwiska.

Wreszcie, gdy zda się, wszystkie już zawiodły mosty,

wpadł jej sposób bardzo prosty:

Nie rozmyślając wiele obyczajem dam,

pobiegła tam,

gdzie redakcja przyjmuje wpłaty prenumerat,

taki podając inserat:
„Porucznika Macieja, co gdym była senną,

zabrał mi rzecz bardzo cenną

na linii Zopoty – Lwów,

dziś znów,

jeśli pogodna nie zmieni się aura,

koło 5-tej u Welza oczekuje Laura”.

Ułan co dzień w południe, gdy na obiad biegł,

kupował „Wiek”,

że zaś rzekł sobie:

„kiedyś wszak to głupstwo palnę”,

czytywał „Matrymonialne”.

Idzie, czyta, podwyższył aż o cały ton się,

gdy wzrok mu się zatrzymał na dziwnym anonsie,

aż stanął i ręce zatarł,

bo był takich historii ogromny amator.

I dokładnie o 5-tej z pewną miną strzelca,

co idzie na tych łowach zbierać nowe laury,

popędził do pani Laury

do Welza.

O tym, jak ten niedługi czas spędzili razem,

opowiem za innym razem,

nie chcąc, czytelniku, to ci

rozbudzać twych grzesznych chuci,

zwłaszcza, że cię w tym względzie już nie uświadomię.

Tymczasem w „Romie”,

ani wiedząc, gdzie szukać ma swych rogów sprawcę,

wypaliwszy przy szachach papierosów setkę,

pan radca czekał wciąż na swą gazetkę

przy czarnej kawce.

Że radców było wielu, kawa ciekła strugą –

czekał godzinkę i drugą,

wreszcie mu jakiś miłosierny człek

podaje „Wiek”.

Już rozsiadł się wygodnie, już swój cwikier kładł,

gdy wtem podskoczył rad nierad,

gdy nagle wzrok jego padł

na ów inserat:

Tam do licha! – poruszył mózgiem ichtiozaura –

– Z Zopot do Lwowa... i Laura...
ani chybi, że to ona,

moja żona!

Nie zapłaciwszy kawy, chociaż dług – res sacra,

skacze natychmiast do fiakra

i pędzi do świątyni Różowego Cielca,

do Welza.

Lecz choć pędził i chcociaż cztery koła wóz ma,

że za długo w kawiarni czekał na swój dziennik,

gdy wpadł na miejsce, męczennik,

była już ósma

i dawno grzeszna para, zjadłszy jedno ciastko,

wyfrunęła gdzie indziej usłać sobie gniazdko.

Radca – do domu po trzy stopnie naraz –

nowy ambaras.

Żony nie ma.

Przyparta do ściany służąca

powiada drżąca,

mimo woli poszlaki potwierdzając ton tej:

„Wyszła o 5-tej”.

Radca nie biegał, nie gryzł, nie wściekał,

zaciął zęby,

siadł

i czekał.

O 9-tej wraca żona

rozmarzona.

Na to, co było dalej niech biały Amorek

zapuści parę swych różowych storek,

bo choć wielbię w małżeństwie wzniosłość jego misji,

niczego tak nie znoszę, jak małżeńskich scysji...

Dość, że jak każdy z łatwością odgadnie

i jak od wieków było już i będzie,

małżonka przekonała męża, że był w błędzie

tudzież, że z jego strony to bardzo nieładnie.

Aż ją biedak przepraszał za grzech swych przywidzeń

przez cały tydzień.

* * *

Morał z tej bajki na wierzch wypływa jak olej,

umieściłbym go w knajpach tam, gdzie wisi cennik:

miast w kawiarni za kawką czekać na swą kolej.

nie żałuj paru groszy i kup sobie dziennik.