Tadeusz Różewicz - Sława

Jerzy Nowosielski, Egzekucja, 1949

pewien dziennikarz

z miejscowej gazetki

co o mnie pisze

„znany wrocławski poeta”

a mówi do mnie

„Panie Stanisławie”

czuję się dotknięty

miła panienka

„też” dziennikarka

z regionalnego dodatku

stołecznej Gazety

ma tylko jedno pytanie

ale zadaje trzy

nie czekając na odpowiedź

tłumaczę grzecznie

że jestem zmęczony chory

że jestem stary

że mam pusto w głowie

„pan kokietuje!”

tu się załamuję

proszę niech pani pyta

potem czytam

że urodziłem się w Radomiu

w roku 1821

że po wojnie odwiedziłem

Leopolda Staffa w Radmosku

który był Nestorem poezji

i mieszkał na czwartym piętrze

w dwupiętrowej kamienicy

bez windy ale za to z żoną panią Heleną

i pieskiem Hecunią

tu się załamuję

(ale nie prostuję...)

czasem słyszę w słuchawce

głos o nienaturalnym

lecz głębokim brzmieniu

to wytrawna pani redaktorka

mówi do mnie z czarującym uśmiechem

„podaj łapę”

(przepraszam! to z telewizorka)

słucham?!

czy to pan profesor?

tak!

lecz nie jestem profesorem!

Tylko trzy pytania panie profesorze

pod koniec wieku

zwracamy się... do wybitniejszych...

„czy pan wierzy w Boga osobowego?”

na boga! niechże się pani

zlituje... owszem, ale bez brody!

co jeszcze?

„ma pan opinię człowieka

który nie lubi dziennikarzy...”

ależ, proszę pani!... chwileczkę

tylko odłożę szczoteczkę...

wczoraj słyszałam w radio

wiersz który nad pana kołyską

poetycką napisał nasz noblista

Czesław Miłosz

że wszystkie instrumenty

wielkiej orkiestry

grały zgodnie na pana urodzinach

przepraszam, panie Tadeuszu,

przecież pan zna ten utwór?...

jak pan przyjął ten piękny gest

starszego Kolegi

gest tak rzadki w świecie literatury

pięknej niskiej i wysokiej

po 50 latach

zadedykowałem Miłoszowi wiersz

poeta emeritus

to mu pan przyłożył! Panie Tadziu!

nie przyłożyłem tylko poświęciłem

a czy nie naruszę pana prywatności

jeśli spytam Pana jak się pan czuje

jako klasyk za życia kontrowersyjny

żywy pomnik

i co pan panie Tadku na te decyzje

komitetu nagrody naszego polskiego

Nobla która niewątpliwie jest nasza

Nike do której był pan nominowany

bezowocnie nawet dwukrotnie

czy pan nie czuje się dotknięty

chwileczkę! może odpowiem na pierwsze

pytanie! jako żywy pomnik mam

pewne kłopoty z prostratą przejęzyczyłem

się to się zdarza na cóż

jak to mówią „choroba kardynałów”

(śmiech)

co do drugiego pytania oświadczam

że nie czuję się dotknięty nominacjami

i chętnie się zgodzę na trzecią nominację

a nawet nagrodę...

bo słyszałem że wielu pisarze

nawet nie chce słyszeć o tej

nagrodzie i odrzuca ją

od siebie przed nominacją mówiąc

że to wszystko jest pozbawione smaku

to kwestia smaku

czasem mówienie o dobrym smaku

jest w złym smaku

smacznego!

panie Tadku! jest pan cudowny!
całuję pana (słyszę w słuchawce

cmoknięcia słuchawka poci się

moje ucho też) czy mogę to

puścić na antenę w bloku

kulturalnym z wierszami

przemiłej poetki Tupalskiej-Psi

psińskiej primo voto Plattfus, nie

czytał pan?! miała cudowną wystawę

razem z mężem on maluje od świtu

a ona pisze śpiewa komponuje instaluje

muszę pana zabrać do ich cudownego

domku nad jeziorem Wdzydze

oczywiście trzy koty i francuski

kundelek z metryczką ha ha ha urodzenia

więc Mistrzu jesteśmy

umówieni?! Gratuluję nomminacji!

„bywałem ja od Boga nagrodzony

rzeczą mniej wielką

spadłym listkiem do szyby przyklejonym

deszczu kropelką”

no nie! to bomba!
czy mogę naruszyć pańską prywatność

i zapytać kiedy pan tę perełkę napisał

dziękuję! proszę słuchać o północy

w tłusty czwartek dziękuję!

pa! pa! Ach! zapomniałam... czy

to prawda że na cmentarzu w Helsinkach

wystawiono panu pomnik

starej kobiety

a przecież pan gdzieś napisał

o śmierci poezji czy Pan jeszcze

podtrzymuje to twierdzenie

pan jest tuzem kultury

dolnośląskiej do pary

z Henrykiem Tomaszewskim

czy to prawda że ma pan swój

domek w Muzeum Zabawek

w Karpaczu? mówią o Panu

że pan nie lubi rodzinnego Radomia

Radomska proszę pani Radomska

podałem pani redaktor

serdeczny palec

ale chwyciła mnie za rękę

i zadała mi mnóstwo pytań

w tym trzy podchwytliwe

mimo że jest pan ateistą

napisał Pan z naszą noblistką

panią Wisławą

dytramb na cześć teściowej

prezydenta Bieruta

który został przetłumaczony

na język czechosłowacki

mea culpa mea culpa

mea maxima culpa

to po łacinie panie profesorze?

przepraszam ale nas nie

uczono łaciny w PRL-u

wprawdzie to przysłowie

jest tak popularne że

nie trzeba go tłumaczyć

słuchaczom naszego radia

Czasem już od rana dzwonią

telefony (mój stary telefon nie

jest zastrzeżony)

czasem coś brzęczy w słuchawce

coś mi dzwoni w uchu

(czy aby nie jestem znowu

na podsłuchu...) ach! poeto stary

to jakieś majaki pałuby moczary

świerszcze w telefonie

uszkodzona koperta

w folii (jak w kondonie?)

(pewnie to brzydkie słowo

inaczej się pisze?) proszę?

nic nie słyszę!

czasem słyszę w słuchawce

„panie reżyserze

nad czym pan pracuje”

nie jestem reżyserem

jestem emerytem

a nad czym pracuję?
pracuję nad pitem

dzwoni student „po piwie”

w sprawie Kartotekiże rozrzucona...
dzwoni uczeń

z podstawowej szkoły

„czy to pan Różewicz
ten sam co parę wierszów napisał?”
tak to ja

„bo ja chcę pana Różewicza spytać

co jest podmiotem

we wierszu plemnik w spodniach?”

Zawsze w październiku (na moje urodziny)
zapitowywują mnie czy się cieszę

że ktoś inny dostał nobla

odpowiadam że się cieszę

a co pan sądzi o nagrodzi

dla Dario Fo?

Mało znam twórczość noblisty

ale fragmenty które mogłem

poznać bardzo mi się podobały

nagroda

nabrała rumieńców

czasem dobrze nagrodzić

błazna nie kapłana

Dario Fo jest niewątpliwie ciekawszy

od Salmonelli Lagerloff

Po roku znów

pytają co sądzę o nagrodzie nobla

dla pisarza portugalskiego

„jakaś pani prosi pana do telefonu”

przepraszam, kto mówi?
przepraszam nie przedstawiłam się

Mirandolla Przepuklińska-Kluska

czy sądzi pan że werdykt

słyszałam mimo woli w domu pracy

twórczej rozmowę którą pan prowadził

z panem Henem

który powiedział że Sara

ma go też lub coś w tym rodzaju

czy pan może uchylić rombek

tajemnicy o jaką Sarę panom

się rozchodziło

w domu pracy twórczej?

proszę panią (i proszę pani)

tu nie chodziło o Sarę która

ma go ale laureata nagrody

Nobla portugalskiego pisarza

Saramago Hen mi dał receptę

jak łatwiej w podeszłym wieku

zapamiętać jakieś nazwisko

lub nazwę to taka sztuczka

mnemotechniczna

jednym słowem Saramago

teraz będę pamiętał...

a co pan sądzi o tej nagrodzie?

czy to nie potknięcie sędziwego komitetu?

pisarz wydaje mi się sympatyczny

nie wiem czemu ta nagroda wyzwala

takie emocje wśród pisarzy

nagroda jak nagroda...

Oj! panie Staszku, ale z pana ziółko!

przepraszam! zaschło mi w gardle

błony śluzowe struny głosowe

ślimak w uchu wszystko wysycha panno...

przepraszam... jak Pani a imię?

Oj panie profesorze

pan mnie molestuje... a ja mam

do pana jeszcze jedno pytańko...

strzelam!

czy pan widział Ogniem i mieczem?

nie widziałem

(po drugiej stronie cisza!)

widziałem za to Quo vadis

w roku 1936

(po drugiej stronie drutu przyspieszony

spazmatyczny wydech i wdech)

ale czy pan jako mężczyzna uważa

że Skrzetuski jest lepszy w parze z Heleną

czy też Bohun pozbawiony Skorupki

Helena wydaje mi się troszkę zimna

w powieści przypomina raczej Longinusa

Podbipiętę... Zagłoba ma więcej temperamentu..

nie mówiąc już o Chmielnickim...

przeprasz, panie profesorze! ale nasz czas

na antenie mi się skończył pa! pa!

cdn.

luty 1999

Jerzy Nowosielski, Kobiety na statku, 1953